Weerbaarheid en integriteit
Samen met gemeenten en de 3 Noord-Hollandse Regionale informatie en Expertise Centra (RIEC’s) heeft de provincie in 2024 de Noord-Hollandse Norm Weerbare Overheid gemaakt. Het doel van de norm is om een gezamenlijk basisniveau van weerbaarheid te creëren waaraan de gemeenten en provincie zich verbinden.
Een integere en betrouwbare overheid vormt de basis voor een rechtvaardige, stabiele en goed functionerende samenleving. Overheden kampen steeds vaker met dreigingen van buitenaf en met het frustreren van de democratische gang van zaken. Door een ondergrens af te spreken voorkomen we dat mensen met slechte bedoelingen die in de ene gemeente worden geweerd ergens anders hun slag wel kunnen slaan. Het zou zonde zijn om schaarse capaciteit op 1 plek in te zetten, terwijl dezelfde dreiging op een andere plek gewoon ongemoeid blijft. Dat willen we tegengaan.
Sterk front Naast het bestrijden van criminele ondermijning beschermt de norm ook tegen verstoringen van democratische processen en versterkt het de integriteit van het openbaar bestuur. Dit draagt bij aan een veilige werkomgeving, beschermt de politieke besluitvorming en vormt een sterk front tegen bedreigingen. Voorbeeldgedrag van politici, bestuurders en directie is hierbij noodzakelijk. Zo blijft het vertrouwen in het openbaar bestuur gewaarborgd. Want het openbaar bestuur is er uiteindelijk om de samenleving te beschermen en te bevorderen.
Kijk voor meer informatie op www.noordhollandsenorm.nl.
Open en integer U mag van de provincie verwachten dat zij open en transparant is en integer opereert. Andersom mag van ondernemers en inwoners worden verwacht dat ze respecteren hoe democratische beslissingen tot stand komen. Agressie, intimidatie en geweld tegen onze medewerkers, bestuurders en volksvertegenwoordigers is onacceptabel. Helaas nam agressie en intimidatie van politieke ambtsdragers de afgelopen jaren flink toe. Bijna de helft (49%) van de decentrale politieke ambtsdragers zoals burgemeesters, waterschapbestuurders en statenleden heeft hier weleens mee te maken gehad.
Bij agressie gaat het om fysiek geweld en – steeds vaker – bedreigingen via e-mail, sociale media en telefoon. Dat gedrag kan ervoor zorgen dat ambtsdragers zich minder publiekelijk durven te uiten of zelf sommige beslissingen niet durven te nemen. Om onze bestuurders hierbij te begeleiden hebben we een agressieprotocol voor politieke ambtsdragers. Hierin staat welke stappen de provincie Noord-Holland onderneemt bij agressief gedrag en wanneer we aangifte doen.
Meldpunt en gedragscode In 2024 is een intern meldpunt voor misstanden, integriteitsschendingen, grensoverschrijdend gedrag, criminele beïnvloeding, signalen van ondermijning en agressie of geweld ingericht. Hiermee worden meldingen van misstanden volgens de nieuwe Wet bescherming klokkenluiders behandeld én worden verschillende meldkanalen voor ambtenaren van de provincies geïntegreerd. Daarnaast is een nieuwe gedragscode voor politieke ambtsdragers vastgesteld. Deze heeft meer aandacht voor grensoverschrijdend gedrag dan voorheen.
Met Statenleden en gedeputeerden bespreek ik regelmatig het onderwerp integriteit. Omdat ik als Rijksorgaan ook een rol heb bij de bestuurlijke integriteit van gemeenten, is dit 1 van de vaste gespreksonderwerpen tijdens mijn gesprekken met de Noord-Hollandse burgemeesters.
Verder heeft de provincie een gedragscode met normen en waarden waaraan de ambtelijke organisatie zich moet houden. Tegelijkertijd moeten we waakzaam blijven voor de neiging te snel iets als een integriteitskwestie of integriteitsschending te zien; het zogeheten integritisme. Dit kan namelijk negatieve effecten hebben, zoals verkramping, verminderde productiviteit en een toenemend gevoel van onveiligheid.
Wet Bibob
Een belangrijk instrument voor provincies en gemeenten in de bescherming van hun integriteit is de Wet bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur (Wet Bibob). Dit preventieve middel helpt voorkomen dat overheden onbedoeld criminelen faciliteren met vergunningen, subsidies, aanbestedingen of vastgoedtransacties. De provincie kan daarom onderzoek doen naar externe partijen. Bij een risico dat een beschikking of overeenkomst zal worden misbruikt, kan ze ervoor kiezen om niet verder te gaan met deze partij.
De provincie werkt hierin samen met organisaties als de Belastingdienst en de politie. Om de weerbaarheid van Noord-Hollandse gemeenten te helpen versterken, organiseerde Noord-Holland dit jaar meerdere cursussen over het uitvoeren van Bibob-onderzoeken.
Tentoonstelling ondermijning Op 3 april heb ik in het provinciekantoor in Haarlem een tentoonstelling over ondermijning geopend voor provinciemedewerkers. Dit om de bewustwording over het onderwerp te vergroten.
We geven veel aandacht aan het onderwerp. Zijn hier ook met gemeenten veel mee bezig. De boodschap: heb continu aandacht voor het onderwerp ondermijning. Want het is heel breed en actueel; dit jaar hadden we nog een DDoS-aanval op onze website. Maar het gaat ook over burgemeesters die bedreigd worden, over drugsafval en criminaliteit in leegstaande agrarische gebouwen. Belangrijk is ons te realiseren dat ook wij gevoelig kunnen zijn voor ondermijning.
De tentoonstelling was tijdens kantooruren ook voor andere geïnteresseerden te bezoeken.