Verbinder voor vluchtelingen

In Noord-Holland werken gemeenten samen om te zorgen voor voldoende opvang en huisvesting voor vluchtelingen. Vanuit zijn rol als Rijksorgaan stimuleert, ondersteunt en faciliteert de commissaris van de Koning gemeenten waar hij kan. Hij pakt daarin een regierol. Daarbij is de inzet van Paul Verbruggen, procesregisseur bestuurlijke samenwerking opvang vluchtelingen regio Noord-Holland Noord, onmisbaar.

Verbruggen is een verbinder. Een ‘oliemannetje’ dat stroeve situaties kan versoepelen. Zo begrijpt hij met zijn ervaring als raadslid en wethouder goed wat er speelt vanuit gemeenten en politiek, en welke ambtelijke dilemma's er zijn. Vanuit alle verschillende perspectieven op vluchtelingopvang beoordeelt Verbruggen bedachte oplossingsrichtingen. Dat doet hij als adviseur én als luis in de pels van burgemeesters, wethouders en de provincie. “De politiek is onvoorspelbaar en bestuurders hebben behoefte aan rust in dit dossier. Ik probeer daarbij te helpen.”

Bevlogen “Als voorzitter van de Provinciale Regietafel Asiel (zie kader) is de commissaris van de Koning hierbij een hele belangrijke, betrokken en bevlogen schakel", zegt Verbruggen. “De commissaris neemt tijdens werkbezoeken aan opvanglocaties altijd de tijd om te luisteren naar ervaringen van vluchtelingen. Die gesprekken voeden hem voor zijn overleggen. Hoewel de PRT een coördinerend mechanisme is, helpt het hem om de urgentie en wat er leeft en speelt in de gemeenten naar Den Haag te brengen.”

Naast procesregisseur is Verbruggen regiocoördinator in Noord-Holland Noord. Dat betekent dat hij met 16 gemeenten samenwerkt om statushouders te huisvesten en vluchtelingen op te vangen. In 2025 ging dat met wisselend succes, blikt hij terug.

Spreidingswet “Omdat het kabinet bijzondere opvattingen had over de vluchtelingproblematiek was het best een raar jaar op asielgebied. Minister Faber wilde af van de spreidings­wet, maar wist niet hoe. Maar zo werd wel constant de publieke opinie beïnvloed. Sommige lokale politici kregen de indruk dat de spreidingswet zou worden afgeschaft en sorteerden daarop voor. Gevolg: sommige gemeenten wilden niet hard lopen, anderen deden helemaal niets meer. Maar een wet kan pas worden afgeschaft als er een ander wetsvoorstel ligt. Dáár komt het mooie van mijn rol bij kijken: ik kan betrokkenen hierin meenemen. Dan leg ik uit dat de wereld niet is wat de minister roept, maar wat wettelijk is vastgelegd. De spreidingswet staat nog steeds.”

Aandacht Verbruggen vindt zijn werk dan ook eerder uitdagend dan moeilijk. In zijn ogen zijn veel zaken helder. “We hebben een asielopvangprobleem en de spreidingswet is de oplossing. Dan begint het met daar aanhoudend aandacht aan geven. Want alles wat je aandacht geeft, groeit. Bijvoorbeeld door dit thema elke 2 weken met alle burgemeesters in West-Friesland te bespreken. Inmiddels is de frequentie verlaagd naar elke 4 weken. Omdat het onderwerp onder de aandacht is en geen enkele gemeente echt afhaakte.”

“Ik ben trots dat de spreidingswet snel is opgenomen in onze provincie. Bijna alle Noord-Hollandse gemeenten besloten vluchtelingen op te vangen of staan op het punt om dat te doen. Dat gaat misschien niet heel snel, maar het gebeurt wel. En nee, het zijn nog niet de aantallen die we wensen, maar er wordt wel verschil gemaakt. Natuurlijk kan het altijd beter. Zo duurt het lang om asielzoekerscentra te realiseren.”

Genuanceerd gesprek Ook ontstaat steeds vaker onrust over azc's (zie kader), zoals afgelopen jaar onder andere in Stede Broec. Verbruggen: “De lokale opvatting over asielzoekers werd daar sterk beïnvloed door de landelijke publieke opinie. Daarbij waren sociale media emotie­versnellers. Na een oproep stonden 100 demonstranten voor het gemeentehuis. Maar datzelfde moment voerde de gemeenteraad datzelfde moment een genuanceerd gesprek met inwoners. Voor- en tegenstanders kwamen goed aan het woord, er werd geluisterd én een besluit genomen. Dát is de kracht van evenwichtig lokaal bestuur.”

Zorgen en hulp Verbruggen maakt vaker mee dat “buiten mensen met spandoeken staan en binnen wordt gezegd: ‘dit lukt ons’. Op informatieavonden hoor ik reële zorgen – ‘wat gaat er gebeuren?’ – en irreële zorgen: ‘vanwege asielzoekers kan mijn dochter niet meer naar buiten'. Ik vraag dan altijd waar mensen dat op baseren. Meestal weten ze niet goed waar die informatie vandaan komt. Daartegen­over staan geïnteresseerde inwoners met een totaal andere vraag: ‘hoe kunnen we helpen’.”

Goed nieuws Die open en behulpzame instelling koestert Verbruggen. Hij sombert niet snel, want er is ook goed nieuws op het asielvraagstuk. “We vangen in Nederland zonder problemen 130.000 Oekraïense ontheemden op en ook over 200.000 kenniswerkers en arbeidsmigranten hoor je niemand klagen. Maar het opvangen van asielzoekers is een ander verhaal. Een deel van de oplossing is zorgen dat zij sneller onderdeel worden van onze samenleving door ze sneller aan werk te koppelen. Zo normaliseer je ze in de samenleving. Als je een asielzoeker tegenkomt op je werk is het je collega.”

Kracht Volgens Verbruggen heeft Nederland vluchtelingen “snoeihard nodig, gezien de demografische ontwikkelingen.” Hij wijst op de krimpende arbeidsmarkt. “Tegen ondernemers die personeel zoeken, zeg ik altijd: ga het gesprek eens aan met mensen in een azc. Zij willen héél graag werken en hebben veel moed en doorzettingsvermogen. Mentaal moesten ze veel overwinnen. Die kracht kunnen ze gebruiken om onderdeel te worden van onze samenleving. En onze samenleving kan die kracht óók heel goed gebruiken.”

Provinciale Regietafel

De provincie stimuleert en ondersteunt gemeenten bij het mogelijk maken van extra opvangplekken voor vluchtelingen. Ook ziet Noord-Holland erop toe dat gemeenten genoeg doen aan het huisvesten van verblijfs­gerechtigden. De commissaris van de Koning heeft een regietaak. Samen met het Centraal Orgaan opvang Asiel­zoekers (COA), het ministerie van Justitie en Veiligheid en de burgemeesters uit de 5 Noord-Hollandse veiligheidsregio’s zet hij zich in om vluchtelingen een veilig thuis te bieden. Dat gebeurt aan de Provinciale Regietafel (PRT), die hij vanuit zijn rol als Rijks­orgaan voorzit. In 2025 kwam de PRT 7 keer bij elkaar.

Signaal aan Den Haag

Spanningen rond de mogelijke komst van een opvang­locatie voor vluchtelingen domineerden in 2025 het publieke debat in veel steden en dorpen. Ook in Noord-Hollandse gemeenten liepen demonstraties tegen opvangplannen geregeld uit op ongeregeldheden.

Daarom gaf de commissaris van de Koning in oktober een dringend signaal af over deze ontwikkelingen. Dit deed hij met een brief aan de demissionair premier en de demissionair minister van Asiel en Migratie. "Bied steun en bescherming aan onze burgemeesters, lokale bestuurders en politie, die er in het asielbeleid te vaak alleen voor staan. En aan eenieder roep ik op: breng het respect terug in het gesprek voordat we elkaar echt verliezen", schreef Van Dijk onder meer.