Inleiding: sterk voor erfgoed en cultuur
Fort bezuiden Spaarndam, onderdeel van de Stelling van Amsterdam. (foto: Martin van Lokven)
Erfgoed en cultuur dragen stevig bij aan de kwaliteit van de leefomgeving. Noord-Holland heeft veel culturele organisaties en initiatieven, monumenten, (wereld)erfgoed, bijzondere archeologische vindplaatsen en historische cultuurlandschappen. Dit levert een aantrekkelijk woon- en verblijfklimaat op. Dit maakt het ook voor (inter)nationale bedrijven aantrekkelijk om zich in Noord-Holland te vestigen. Tegelijkertijd zorgen economische en ruimtelijke ontwikkelingen, zoals toerisme en woningbouw, voor druk op het historische cultuurlandschap.
Ons cultuurbeleid is eind 2021 opnieuw vastgesteld. We maken ons sterk voor cultuur en erfgoed en stellen onszelf daarbij drie hoofddoelen: 1. Transformatie van het cultuurlandschap. 2. Leegstand voorkomen, herbestemming en verduurzaming. 3. Bereikbaarheid en toegankelijkheid van de culturele infrastructuur.
Blik op het kerkje van Oosterleek in West-Friesland, een rijksmonument. (foto: Anne Reitsma, collectie Provinciale Atlas)
Transformatie van het cultuurlandschap
Ruimtelijke en economische ontwikkelingen hebben invloed op het cultuurhistorische landschap. In plannen voor deze ontwikkelingen moet rekening gehouden worden met cultuurhistorische waarden. Monumenten en archeologische vindplaatsen worden beschermd door de Erfgoedwet. De komende jaren wordt het steeds belangrijker om in te spelen op klimaatveranderingen.
De voormalige Clemenskerk in Hilversum is nu een trampolinepark. (foto: Flight Deck 53)
Leegstand, herbestemming en verduurzaming
Het is vaak lastig om monumenten een passende nieuwe bestemming te geven. Soms zijn de kosten te hoog of is er geen draagvlak voor. Bij kerken kijken we hoe we het voortbestaan kunnen verzekeren met een extra functie. Vooral in Noord-Holland Noord is het lastig om commerciële investeerders te vinden die in een monument willen investeren. Daarvoor zijn nieuwe vormen van exploitatie nodig.
Cultuuronderwijs op de basisschool. (foto: Plein C)
Bereikbaarheid en toegankelijkheid van de culturele infrastructuur
De provincie speelt een belangrijke rol bij een sterk bibliotheeknetwerk en bij cultuureducatie op de scholen. Onze aanpak verschilt per regio, waarbij we kijken naar wat er nu al is én naar wat er in de toekomst nodig is.
De gemeenten in de Metropoolregio Amsterdam (MRA) investeren van oudsher veel in cultuur. Het is zaak dat er voldoende en toegankelijke culturele voorzieningen blijven, ook als er vele duizenden woningen worden bijgebouwd. In de MRA willen we ook zorgen voor een goede balans tussen de grote publiekstrekkers en de ontwikkelingen in de kleinere steden. Noord-Holland Noord heeft in 2021 een eigen cultuurprofiel opgesteld. Daarin staan plannen om de culturele infrastructuur van de regio te versterken.
Deze doelen bereiken we door slim te investeren en goed samen te werken. Om een voorbeeld te geven: monumenten zijn vaak niet energiezuinig. We willen eigenaren stimuleren om het energieverbruik terug te brengen. Daarom geven we meer subsidie als zij bij restauratie kiezen voor maatregelen die energie besparen of zelfs opwekken. Eigenaren kunnen ook tegen een lage rente geld lenen uit het Noord-Hollands Fonds voor Monumenten.
Impact coronacrisis Tijdens de coronapandemie lag ons culturele leven voor een groot deel stil. Wanneer het maar kon, hebben veel Noord-Hollanders erfgoed en cultuur in de eigen streek of regio bezocht. Culturele organisaties willen daarop inspelen en hen aan zich binden. Ons beleid houdt daar rekening mee. De provincie heeft culturele instellingen gesteund tijdens de lockdowns, onder meer via het provinciale noodfonds. In het cultuurbeleid houden we ook rekening met een periode van herstel.
Een hybride talkshow in coronatijd over duurzaam erfgoed (foto: Groene Grachten)
We hebben de balans opgemaakt van het cultuurbeleid 2017-2020. Hiervoor hebben we gesproken met professionals uit de culturele en erfgoedsector en met onze belangrijkste partners. In het kader van de coronacrisis is met de wethouders van de Noord-Hollandse gemeenten gesproken over de rol die de provincie kan vervullen bij het toekomstige cultuurbeleid. Ook hebben we het culturele en erfgoedveld gevraagd hoe we het best kunnen bijsturen om de gevolgen van de coronacrisis op te vangen.
We verwachten dat het voor gemeenten de komende jaren moeilijker wordt geld vrij te maken voor erfgoed en cultuur. Evengoed is het hoog tijd om monumenten en andere culturele panden te verduurzamen. Daar is ons restauratiebeleid op gericht. We stimuleren dat typisch Noord-Hollandse landschappen, zoals de stolpenlinten, behouden blijven. Ook zetten we erop in dat de culturele rijkdom in onze provincie bewaard blijft en meebeweegt met toekomstige ontwikkelingen.
De rol van de provincie Cultuurhistorie en de culturele infrastructuur behoren tot onze kerntaken. De provincie is vooral beleidsontwikkelaar, partner en opdrachtgever. We ondersteunen gemeenten bij ruimtelijke ontwikkelingen en beschermen het cultuurlandschap. Verder zorgen we ervoor dat er contact is tussen de regio’s, de gemeenten, andere provincies en het Rijk. Zo kunnen verschillende partijen waardevolle kennis delen en samen optrekken als het de belangen van meerdere gemeenten aangaat. Daarnaast stimuleert de provincie nieuwe uitvoeringspraktijken, innovaties en samenwerking tussen gemeenten en culturele instellingen. We geven opdracht voor onderzoeken en monitors. Dat levert kennis en expertise op die van belang is om in te spelen op culturele ontwikkelingen en voor het behoud en het beheer van erfgoed. Tot slot wil de provincie inspiratie bieden aan alles wat met erfgoed en cultuur te maken heeft.
Klik hier voor het volledige Beleidskader erfgoed en cultuur 2022.