Zeedijk af en aan
Het eiland Wieringen in 1688 met de vijf jaar eerder opgegeven polder het Nieuwland. Noord-Hollands Archief, Haarlem.
Zeedijk af en aan
Het eiland Wieringen in 1688 met de vijf jaar eerder opgegeven polder het Nieuwland. Noord-Hollands Archief, Haarlem.
Het eiland Wieringen in 1688 met de vijf jaar eerder opgegeven polder het Nieuwland. Noord-Hollands Archief, Haarlem.
De Wierdijk was eeuwenlang een echte zeedijk. Hij beschermde de lage delen van het eiland Wieringen tegen het zoute water van de Zuiderzee. Tegenwoordig ligt de dijk in het land. Hoe is dat zo gekomen?
Waard-Nieuwland
Langs de noordoostkant van Wieringen strekte zich een groot gebied uit van slikken en schorren: gebieden die onder invloed staan van eb en vloed. Al rond 1400 werd dat omringd met een dijk en zo tot land gemaakt. Helaas spoelde alles in 1503 weg.
Veertig jaar later, in 1541, waagden twee rijke Amsterdammers een tweede poging de slikken in te polderen. Zo ontstond de polder het Nieuwland. Dit project betekende meteen dat ongeveer vijf kilometer van de Wierdijk geen zeedijk meer was.
Waard-Nieuwland
Helaas sloeg de Zuiderzee in 1683 opnieuw vernietigend toe. De polder het Nieuwland ging verloren en het achterliggende vak van de Wierdijk werd weer zeedijk.
Het duurde tot 1846 voordat de kunstschilder Portman uit Beverwijk en de burgemeester van Wieringen een nieuwe poging aandurfden. Zij slaagden er eindelijk in de nu Waard-Nieuwland genoemde polder voorgoed in te polderen.
Wieringen in 1865 met het eindelijk succesvol ingepolderde Nieuwland. Noord-Hollands Archief, Haarlem.
Wieringen en de Wieringermeer, 1929. Regionaal Archief Alkmaar.
Wieringen en de nog gedeeltelijk blank staande Wieringermeer, zomer 1945. Rechts de zuidwesthoek van de polder Waard-Nieuwland. Noord-Hollands Archief, Haarlem.
Archeologisch onderzoek in de Wierdijk, oktober 2016. Rechts de oude zeezijde van de dijk met samengeperste lagen wier. Foto: Jannes Haanstra, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
Wieringermeer
Na tientallen jaren discussie en plannenmakerij ging in 1927 eindelijk de eerste schop voor de aanleg van de Afsluitdijk in de grond. Datzelfde jaar werd ook een begin gemaakt met de inpoldering van de Wieringermeer. De reusachtige nieuwe polder viel in augustus 1930 droog. Toen lag de complete Wierdijk in het land.
Toch dreigde aan het einde van de Tweede Wereldoorlog plotseling weer gevaar. Op 17 april 1945, drie weken voor het eind van de oorlog, blies het Duitse leger de IJsselmeerdijk van de Wieringermeer op. De hele polder liep weer vol. De schade was gigantisch.
Wieringermeer
Na de Bevrijding werd direct met het herstelwerk begonnen. Op 8 december 1945 viel de Wieringermeer voor de tweede keer droog. Enkele jaren later ging op Wieringen een ruilverkaveling van start; een proces waarin eigenaren stukken grond ruilen.
Er was veel grond nodig om de landerijen te verbeteren en hiervoor werd de Wierdijk afgegraven. Ook verwijderde men de soms nog aanwezige steen- en betonbekleding uit de tijd dat de Wierdijk nog zeedijk was.
Op die manier kreeg de dijk zijn huidige aangezicht: een lage groene dijk als grens tussen het oude eiland en de nieuwe polders.
Tekst: Diederik Aten, historicus van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier